Co warto wiedzieć o nużeńcach?

Według badań parazytologów ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, nawet między 40 a 60% osób po 40-tym roku życia może być nosicielami nużeńców. Wskazywać na to mogą takie objawy jak świąd, zaczerwienienie, obrzęk brzegów powiek lub częste wypadanie rzęs. Z tego powodu warto przyjrzeć się bliżej tym powszechnym roztoczom określanym jako Demodex folliculorum lub Demodex brevis i dolegliwościom, które mogą powodować.^[1]

Czym są nużeńce i jak je rozpoznać?

Nużeńce, czyli demodex to mikroskopijne pajęczaki należące do rzędu roztoczy. Wykazują one wysoką specyficzność gatunkową, czyli pasożytują wyłącznie na jednym gatunku zwierząt. Z tego powodu nie istnieje możliwość zarażenia się nużeńcem np. od psa czy kota. U ludzi natomiast występują dwa gatunki demodex: nużeniec ludzki (Demodex folliculorum), osiągający rozmiary około 0,28-0,40 mm długości oraz nużeniec krótki (Demodex brevis) osiągający długość między 0,25 a 0,28 mm. Samice tych roztoczy są delikatnie większe od samców. Ich budowa charakteryzuje się obłym kształtem i czterema parami odnóży, umieszczonych w przedniej części ciała, które zapewniają doskonałą przyczepność do powierzchni, po których się poruszają. Natomiast w tylnej części ciała nużeńce są zwężone i zakończone pierścieniowatym odwłokiem.^[2],^[3]

Jak wygląda cykl życia nużeńca?

Cykl rozwojowy roztoczy demodex wynosi około 4 tygodni. Zapłodniona samica znosi do 24 jaj, z których wylęgają się larwy. Z larwy powstaje nimfa, będąca postacią inwazyjną, lecz w przeciwieństwie do osobników dorosłych posiadająca jedynie trzy pary odnóży. Nimfa w ostatniej fazie, po linieniu, przekształca się w dorosłego osobnika z pełną liczbą odnóży i zdolnością rozmnażania się.^[4]

Gdzie bytują nużeńce?

Głównym pożywieniem nużeńców są lipidy zawarte w wydzielinie gruczołów łojowych, dlatego zamieszkują one obszary skóry szczególnie w nie bogate – najczęściej skórę twarzy. W okolicach oczu, nużeniec ludzki pasożytuje głównie w mieszkach włosowych rzęs i brwi, z kolei nużeniec krótki umiejscawia się głównie w powiekowych gruczołach Meiboma.

Jakie choroby wiąże się z obecnością nużeńca?

Demodex folliculorum i Demodex brevis mogą wywoływać u ludzi chorobę zwaną demodekozą oczną. Jej postać zależy od gatunku nużeńca, który ją wywołał i może występować pod postacią przedniego zapalenia brzegów powiek lub zapalenia gruczołów Meiboma.

Przednie zapalenie brzegów powiek, wywołane przez nużeńca ludzkiego, objawia się przede wszystkim świądem, zaczerwienieniem lub obrzękiem brzegów powiek. Z kolei zapalenie gruczołów Meiboma wywoływane jest przez nużeńca krótkiego i może prowadzić do zespołu suchego oka. Część badaczy uważa, że obecność obu gatunków nużeńców może prowadzić do nawracającego występowania jęczmieni i gradówek.

Demodekoza oczna staje się coraz częstszym tematem prac naukowych i wielu badań, jednak wciąż pozostaje mało znaną chorobą. Wymaga dobrej diagnozy i rozpoznania, które pozwoli podjąć odpowiednie środki leczenia i zapewnić powrót do zdrowia.^[5]

Powyższy artykuł ma charakter edukacyjno-informacyjny i nie zastępuje porady medycznej, a także porady lekarskiej.