Powieki pełnią ważną rolę w ochronie naszych oczu, a ich delikatna skóra jest bardziej podatna na podrażnienie niż skóra innych części twarzy. W tym artykule podpowiadamy co może być przyczyną negatywnych objawów występujących na skórze powiek takich jak suchość, zaczerwienienie i uczucie swędzenia oraz na co warto zwrócić uwagę podczas codziennej pielęgnacji tej wymagającej okolicy.

Co może przyczyniać się do podrażnień skóry w okolicach powiek i oczu?

Skóra w okolicach oczu jest wyjątkowo delikatna i cienka (jest 4 razy cieńsza niż skóra na twarzy), posiada również cieńszą warstwę rogową oraz zmniejszoną ilość gruczołów łojowych, które stanowią naturalny płaszcz ochronny dla skóry. Oznacza to, że skóra okolic oczu dużo łatwiej ulega przesuszeniu, jest bardziej podatna na utratę wody z naskórka oraz na działanie alergenów i negatywnych czynników zewnętrznych.

Wpływ na powstawanie podrażnień na skórze powiek mogą mieć:

• Niedobory lipidów w warstwie rogowej naskórka, co prowadzi do zaburzonej bariery ochronnej skóry, zwiększonej przeznaskórkowej utraty wody oraz narażenia na działanie alergenów i substancji drażniących.
• Nieodpowiednia pielęgnacja – pozostawianie makijażu na noc lub niedokładny demakijaż, stosowanie niewłaściwych preparatów do pielęgnacji np. zawierających substancje, które mogą powodować przesuszenie i podrażnienie, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV.
• Alergie kontaktowe – najczęściej na składniki zawarte w kosmetykach, ale również na alergeny unoszące się w powietrzu tj. pyłki roślin, preparaty rozpylane w okolicy twarzy (perfumy, detergenty).
• Wiek – z wiekiem skóra staje się cieńsza przy jednoczesnym niedoborze lipidów, co sprawia że jest bardziej skłonna do przesuszenia i podrażnień.
• Mrużenie oczu – np. w wyniku nieodpowiedniej korekcji wady wzroku czy ekspozycji na słońce bez stosowania okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV.
• Czynniki środowiskowe – przebywanie w zadymionych pomieszczeniach lub narażenie na pył i zanieczyszczone oraz suche powietrze. Ekspozycja skóry powiek na silny wiatr lub niską temperaturę np. podczas uprawiania sportów zimowych.
• Tryb życia – nieodpowiednia ilość snu, niewłaściwa dieta, palenie papierosów, picie niewystarczającej ilości wody.
• Choroby skóry np. atopowe zapalenie skóry, kontaktowy wyprysk alergiczny, trądzik różowaty.

Jakie choroby najczęściej powodują zaczerwienienie, przesuszenie i swędzenie skóry powiek?

• Atopowe zapalenie skóry – to przewlekła choroba skóry, która ma przebieg nawrotowy. Na rozwój AZS wpływ mają różne czynniki, które często się nakładają tj. genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe. Ponadto niedobory lipidów w naskórku będą miały wpływ na częstość i intensywność występowania zmian atopowych. U wybranych osób AZS może dotykać skóry powiek i okolic oczu. Objawy charakterystyczne występujące przy AZS to zaczerwienienie, suchość i świąd skóry.
• Kontaktowe zapalenie skóry – zwane inaczej alergicznym wypryskiem kontaktowym, to reakcja alergiczna skóry po kontakcie z alergenem. Charakterystyczne objawy występujące przy wyprysku kontaktowym to swędzenie lub pieczenie, rumień oraz liszaje.
• Zapalenie brzegów powiek – zmiany zapalne w obrębie brzegów powiek, które objawiają się zaczerwienieniem, świądem i podrażnieniem oraz zablokowaniem ujść gruczołów znajdujących się na brzegu powieki tzw. gruczołów Meiboma. Może być powiązane również z występowaniem infekcji bakteryjnych (np. gronkowcowych) lub obecnością nużeńców.

Przy nasilonych i długo utrzymujących się objawach należy skonsultować się z lekarzem okulistą lub dermatologiem.

Na jakie składniki warto zwrócić uwagę przy wyborze preparatów do pielęgnacji wrażliwej okolicy oczu?

• Emolienty uzupełniające lipidy w naskórku – substancje o działaniu zmiękczającym, regenerującym i nawilżającym na skórę. Warto zwrócić uwagę na preparaty zawierające substancje emoliencyjne naturalnie występujące w skórze tj. ceramidy, naturalne kwasy tłuszczowe, fosfolipidy oraz skwalan. Przyczyniają się one do wzmocnienia ochronnej warstwy lipidowej oraz regeneracji naskórka, dzięki czemu chronią ją przed utratą wody i działaniem alergenów, łagodzą podrażnienia oraz regulują odpowiedź immunologiczną skóry. Badania dowodzą, że regularnie stosowane emolientów przy skórze atopowej skraca okresy nasilenia choroby lub całkowicie je eliminuje. Emolientami nazywamy poszczególne substancje, ale również gotowe preparaty zawierające substancje emoliencyjne.
• Składniki o działaniu regenerującym – do takich substancji należy dekspantenol, który przyspiesza tworzenie nowych komórek w skórze, a tym samym regenerację.
• Składniki łagodzące podrażnienie i świąd – substancje, o działaniu kojącym i łagodzącym podrażnienia, zaczerwienienie i uczucie świądu np. alantoina lub kwas glicyretynowy, który pozyskiwany jest z korzenia lukrecji. Inną substancją o działaniu kojącym jest SymCalmin, unikalny i opatentowany składnik modulujący nadwrażliwość skóry o właściwościach łagodzących i przeciwświądowych.
• Substancje nawilżające – dzięki swoim właściwościom higroskopijnym wiążą wodę w naskórku zapobiegając jej utracie i przesuszeniu skóry. Do najbardziej znanych substancji o działaniu nawilżającym należą kwas hialuronowy oraz mocznik, które naturalnie występują w skórze.
• Substancje o działaniu okluzyjnym – tworzą na powierzchni skóry niewidzialny lipidowy film, dzięki czemu zmniejszają przeznaskórkową utratę wody. Do takich substancji należą m.in. oleje mineralne, oleje roślinne np. z oliwek oraz masło shea.

Warto zadbać o właściwą higienę i pielęgnację skóry powiek specjalnie w tym celu opracowanymi preparatami i zwracać szczególną uwagę na ich skład. Należy pamiętać, że przy przesuszeniu i podrażnieniu powiek kluczowe będzie nie tylko uzupełnianie lipidów w naskórku, nawilżanie oraz działanie kojące preparatu, ale również unikanie substancji takich jak sztuczne barwniki, substancje zapachowe oraz drażniące konserwanty np. parabeny, które mogą działać alergizująco na skórę.

Literatura:

1. Hanna Ługowska-Umer, Magdalena Lande, Elżbieta Grubska-Suchanek, Monika Sikorska, Roman Nowicki, Wybrane dermatozy skóry powiek, Alergia Astma Immunologia 2014, 19 (2): 80-83.
2. Gerkowicz, M. Gerkowicz, G. Chodorowska, Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry powiek i okolicy oczodołów – praca poglądowa; Magazyn Lekarza Okulisty 4 (2) 2010
3. Ewa Bogacka, Joanna Salomon, Małgorzata Tupikowska, Zmiany skórne wokół oczu – kiedy podejrzewać alergię? Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne, Alergia Astma Immunologia 2014, 19 (2): 74-79.
4. Li et al. , The role of ceramides in skin homeostasis and inflammatory skin diseases. Journal of Dermatological Science 97 (2020) 2–8
5. Nowicki R.J. et al. Atopic dermatitis. Interdisciplinary diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society, Polish Society of Allergology, Polish Pediatric Society and Polish Society of Family Medicine. Part II. Systemic treatment and new therapeutic methods. Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106, 475–485.