Zespół Suchego Oka (ZSO), polegający na zaburzeniu powierzchni oka, należy do grupy schorzeń przewlekłych. ZSO jest wieloczynnikowym schorzeniem, które często objawia się dyskomfortem, zaburzeniami widzenia i niestabilnością filmu łzowego. Osoba, która odczuwa dyskomfort oczu, może mieć objawy, takie jak:
- suchość oczu,
- zmęczenie oczu,
- pieczenie oczu,
- podrażnienie oczu,
- zaczerwienienie oczu,
- uczucie piasku pod powieką,
- nadmierne łzawienie oczu, tzw. płaczące suche oko.
Osoby z ZSO mogą dodatkowo zgłaszać również takie objawy, jak: przemijające zaburzenie widzenia, ból i światłowstręt. Nasilenie oraz rodzaj zgłaszanych objawów bywają różne w zależności od indywidualnej wrażliwości pacjenta [1]. W poniższym artykule dowiesz się m.in., jakie są przyczyny występowania suchości oczu, w tym nadmiernego łzawienia, oraz jak radzić sobie z dolegliwością, która bywa określana jako „płaczące suche oko”.
Budowa i rola filmu łzowego
Powierzchnia oczu pokryta jest przez cienką warstwę łez, określaną potocznie jako „film łzowy”. Powleka on najbardziej zewnętrzną część powierzchni oka – rogówkę oraz odgrywa istotną rolę w procesie prawidłowego i komfortowego widzenia, tworząc gładką i lśniącą strukturę, która wpływa korzystnie na ostrość widzenia. Film łzowy to bezbarwny płyn, składający się głównie z wody, elektrolitów, białek, lipidów oraz substancji o właściwościach odkażających i przeciwzapalnych [2]. Każde mrugnięcie pozwala na odtworzenie filmu łzowego, który jest rozprowadzany w formie powlekającej i ochronnej emulsji po powierzchni gałki ocznej. Prawidłowa struktura filmu łzowego składa się z trzech frakcji: tłuszczowej, wodnej i mucynowej.
Prawidłowy skład oraz struktura filmu łzowego pozwalają na odpowiednie nawilżenie, ochronę powierzchni oka oraz zapewnienie stabilności filmu łzowego. Pojawiające się objawy suchości oczu mogą wynikać ze zmniejszonej czy też niewystarczającej produkcji łez lub ze zwiększonego odparowywania filmu łzowego [3].
Łzawienie jako objaw suchości oczu
Nieoczywistym objawem Zespołu Suchego Oka może być nadmierne łzawienie oczu. Do nadmiernego łzawienia związanego z suchością oka nierzadko przyczyniają się niewłaściwy skład lub zbyt duża ilość łez.
Nadmierne łzawienie wynikające z nieprawidłowego składu łez bywa związane m.in. z dysfunkcją Gruczołów Meiboma (MGD). Te gruczoły łojowe mają swoje ujścia na brzegach dolnej i górnej powieki i odpowiadają za produkcję tłuszczowej wydzieliny pełniącej ważną rolę w stabilizowaniu filmu łzowego na powierzchni oka. Tworzy ona jedną z warstw frakcji filmu łzowego – warstwę tłuszczową (lipidową), która [4, 5]:
- chroni przed nadmiernym łzawieniem – zapewnia stabilność filmu łzowego,
- chroni powierzchnię gałki ocznej przed wysychaniem – zapobiega odparowywaniu filmu łzowego,
- zabezpiecza film łzowy przed przelewaniem się przez brzegi powiek,
- umożliwia mruganie – stwarza gładką powierzchnię ułatwiającą powiekom mruganie.
Dysfunkcja Gruczołów Meiboma oraz ich zanik prowadzą do zaburzeń składu filmu łzowego i jego nadmiernego odparowywania z powierzchni oka. W konsekwencji może dochodzić do destabilizacji filmu łzowego, objawiającej się nadmiernym łzawieniem oraz często „wylewaniem” łez poza brzegi powiek, co prowadzi do rozwoju ZSO [5].
Działaniami zapewniającymi prawidłowe funkcjonowanie gruczołów Meiboma są masaż oraz codzienna i dokładna higiena brzegów powiek. Oprócz systematycznego mycia twarzy oraz wieczornego demakijażu, warto pamiętać o przeprowadzeniu rano i wieczorem higieny brzegów powiek, np. specjalistycznymi preparatami (takimi jak chusteczki Demoxoft). Pozwoli to na zmniejszenie ilości zalegającej wydzieliny łojowej u ujścia gruczołów oraz oczyści powieki i ich brzegi z zanieczyszczeń, a tym samym wspomoże prawidłowe funkcjonowanie gruczołów Meiboma.
Nadmierne łzawienie – pozostałe przyczyny
Nadmierne, odruchowe łzawienie oczu może występować także podczas podrażnienia nerwu węchowego, np. przez zapach cebuli czy wdychanie innych wonnych substancji. Bywa ono również wynikiem działania czynników drażniących, takich jak np. wiatr, kurz, zimno, jaskrawe oświetlenie. Łzawienie wywoływane przez bodźce zewnętrzne powinno ustąpić po usunięciu czynnika drażniącego. Łzawienie często pojawia się także pod wpływem emocji: radości, złości, smutku, wzruszenia. Nadmierne łzawienie może towarzyszyć również infekcjom nosa, gardła, zatok przynosowych oraz być objawem wielu schorzeń okulistycznych. Pojawia się ono m.in. przy urazach rogówki (np. po zadrapaniu oka) czy obecności ciała obcego pod powieką (np. owad bądź ziarenko piasku w oku). WAŻNE! W przypadku intensyfikacji lub utrzymywania się objawów każdorazowo konieczna jest wizyta u lekarza okulisty.
Jak łagodzić objawy?
W celu złagodzenia objawów, takich jak nadmierne łzawienie, stosuj sprawdzone rozwiązanie, jakim są nawilżające i regenerujące krople do oczu (np. Dexoftyal), które pozwolą na szybką i długotrwałą ulgę oraz złagodzą pojawiające się dolegliwości. Pamiętaj również o codziennej higienie brzegów powiek specjalistycznymi preparatami, przeznaczonymi do pielęgnacji i oczyszczania podrażnionej skóry. Zastosowanie specjalistycznych chusteczek (np. Demoxoft) pozwoli na skuteczne i delikatne oczyszczenie powiek oraz ich brzegów z zanieczyszczeń, a także z nadmiaru zalegającej wydzieliny.
[1] Ambroziak AM, Szaflik J. Suche oko – aktualne spojrzenie na problem zaburzeń powierzchni oka. Świat Lekarza 2015; 06.
[2] Iwanejko M. Łzawienie – paradoks suchych oczu. Farmacja Praktyczna 2018; 3–4.
[3] Pecold K, Wąsiewicz-Rager J. Osmoprotekcja w zespole suchego oka. Przegląd Okulistyczny 2011; 4(42):3.
[4] Ambroziak AM, Różycki R, Program edukacyjny Kompendium Okulistyki. Suche oko. Okulistyka 2008; 4.
[5] Poradnik „Dysfunkcja Gruczołów Meiboma (MGD – Meibomian Gland Dysfunction)”, OFTA 2020.
